Geleneğin muhafızı ve değişimin faili olabilmek: Şehadetinin 100. Yıldönümünde Said Halim Paşa’yı yeniden düşünmek
Yükleniyor...
Dosyalar
Tarih
2022
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Kadim Yayınlar
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
In order to understand what Said Halim Pasha and the heritage he represented correspond to, it is necessary to explicate the search for a new order and the avenues this search occurred in in the second half of the 19th and the first quarter of the 20th centuries. Because he was both a party to these discussions as foreign minister and Grand Vizier of the Ottoman State, and one of the leading thinkers of the idea of Islamic renewal, which was one of the most significant branches of these discussions. At the time the Pasha was born Muslims were debating whether their conceptions, methods and scientific disciplines were adequate for meeting the needs of the new world they faced. The fact that the Pasha published a collection of his treatises under the title Buhranlarımız (Our Crises) indicates that he perceived the issue at hand as a "crisis". At a time when there emerged diverging evaluations of the historical experience of Islam and Muslims, the Pasha insisted that a solution could be found on the basis of Islam and the historical experience of his own society. Though, his approach did not evolve into traditionalist introversion. The value he attributed to the concept of renewal, however, did not result in adopting a Westernizing line either. For this reason, we can summarize Said Halim Pasha's stance as being at the same time both “a guardian of tradition and an agent of change”. After analyzing the causes of the “crisis” in detail, the Pasha proposes Islamization as the solution. According to him, Islamization should rise on a grounded faith that is supported by coherent knowledge. Therefore, Islamization requires understanding the existence in accordance with its own nature. This article focuses on understanding the thought of Said Halim Pasha in its context.
Said Halim Paşa’nın ve iştirak ettiği birikimin neye tekabül ettiğini anlamak için XIX. Yüzyılın ikinci yarısı ile XX. Yüzyılın ilk çeyreğinin yeni düzen arayışlarını ve bu arayışların vasatını açıklığa kavuşturmak gerekir. Zira o hem bu tartışmalarda taraf olan Osmanlı devletinde dışişleri bakanlığı ve Sadrazamlık yapmış birisidir hem de bu tartışmalara katılan en önemli mecralarından biri olan İslami tecdit düşüncesinin öncü mütefekkirlerindendir. Paşa’nın içine doğduğu dönemde Müslümanlar sahip oldukları anlayışların, usullerin ve ilimlerin karşı karşıya oldukları yeni dünyanın ihtiyaçlarını karşılamaya, sorunlarını çözmeye yetip yetmeyeceğini tartışıyordu. Paşa’nın risalelerinin bir kısmını Buhranlarımız üst başlığında yayınlaması onun meseleyi bir “kriz” olarak algıladığını göstermektedir. İslam ve Müslümanların tarihi tecrübesine yönelik değerlendirmelerde ayrışmaların yaşandığı bu zeminde Paşa İslam’a ve kendi toplumunun tarihi tecrübesine dayanarak bir çözüm bulunabileceğinde ısrar etmektedir. Ancak bu yaklaşımı onda gelenekçi bir içe kapanmaya dönüşmemiştir. Onun yenilenmeye atfettiği değer ise Batıcı bir çizgiye evrilmeyle sonuçlanmamıştır. Bu sebeple Paşa’nın duruşunu ‘geleneğin muhafızı ve değişimin öznesi olmak’ şeklinde özetleyebiliriz. Krizin sebeplerini de ayrıntılı bir şekilde çözümleyen Paşa çözüm için İslamlaşmak teklifini yapar. Ona göre İslamlaşmak temellendirilmiş ve tutarlı bir bilgiye dayalı olan inanç üzerine inşa edilmelidir. Bu sebeple varlığın kendi tabiatına muvafık bir şekilde anlaşılması İslamlaşma’nın imkânı için şarttır. Elinizdeki makale, Said Halim Paşa’nın düşüncesini ve bu düşüncenin bağlamında anlaşılabilmesini kendisine odak olarak belirlemiş bulunmaktadır.
Said Halim Paşa’nın ve iştirak ettiği birikimin neye tekabül ettiğini anlamak için XIX. Yüzyılın ikinci yarısı ile XX. Yüzyılın ilk çeyreğinin yeni düzen arayışlarını ve bu arayışların vasatını açıklığa kavuşturmak gerekir. Zira o hem bu tartışmalarda taraf olan Osmanlı devletinde dışişleri bakanlığı ve Sadrazamlık yapmış birisidir hem de bu tartışmalara katılan en önemli mecralarından biri olan İslami tecdit düşüncesinin öncü mütefekkirlerindendir. Paşa’nın içine doğduğu dönemde Müslümanlar sahip oldukları anlayışların, usullerin ve ilimlerin karşı karşıya oldukları yeni dünyanın ihtiyaçlarını karşılamaya, sorunlarını çözmeye yetip yetmeyeceğini tartışıyordu. Paşa’nın risalelerinin bir kısmını Buhranlarımız üst başlığında yayınlaması onun meseleyi bir “kriz” olarak algıladığını göstermektedir. İslam ve Müslümanların tarihi tecrübesine yönelik değerlendirmelerde ayrışmaların yaşandığı bu zeminde Paşa İslam’a ve kendi toplumunun tarihi tecrübesine dayanarak bir çözüm bulunabileceğinde ısrar etmektedir. Ancak bu yaklaşımı onda gelenekçi bir içe kapanmaya dönüşmemiştir. Onun yenilenmeye atfettiği değer ise Batıcı bir çizgiye evrilmeyle sonuçlanmamıştır. Bu sebeple Paşa’nın duruşunu ‘geleneğin muhafızı ve değişimin öznesi olmak’ şeklinde özetleyebiliriz. Krizin sebeplerini de ayrıntılı bir şekilde çözümleyen Paşa çözüm için İslamlaşmak teklifini yapar. Ona göre İslamlaşmak temellendirilmiş ve tutarlı bir bilgiye dayalı olan inanç üzerine inşa edilmelidir. Bu sebeple varlığın kendi tabiatına muvafık bir şekilde anlaşılması İslamlaşma’nın imkânı için şarttır. Elinizdeki makale, Said Halim Paşa’nın düşüncesini ve bu düşüncenin bağlamında anlaşılabilmesini kendisine odak olarak belirlemiş bulunmaktadır.
Açıklama
Anahtar Kelimeler
Buhranlarımız (Our Crises), Intellectual, Alienation, Progress, Tradition, Renewal, Islamization, Buhranlarımız, Aydın, Yabancılaşma, Terakki, Gelenek, Yenilenme, İslamlaşmak
Kaynak
Muhafazakâr Düşünce Dergisi
WoS Q Değeri
Scopus Q Değeri
Cilt
18
Sayı
62
Künye
Işık, V. (2022). Geleneğin muhafızı ve değişimin faili olabilmek: Şehadetinin 100. Yıldönümünde Said Halim Paşa’yı yeniden düşünmek. Muhafazakâr Düşünce Dergisi, 18(62), 14-35.
