Bir 16. yüzyıl Osmanlı âliminin meslekî ve şahsî ilişki aǧlarına dair: Gazanfer Aǧa Medresesi'nin ilk müderrisi Seyfîzâde Ahmed Efendi için yazılmış mahzarlar üzerinden bir inceleme
| dc.authorid | 0000-0003-2974-6749 | |
| dc.contributor.author | Öztürk, Uǧur | |
| dc.contributor.author | Börekçi, Günhan | |
| dc.contributor.other | İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi, Tarih Bölümü | |
| dc.date.accessioned | 2024-11-29T13:46:58Z | |
| dc.date.available | 2024-11-29T13:46:58Z | |
| dc.date.issued | 2024 | |
| dc.department | İHÜ, İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi, Tarih Bölümü | |
| dc.description.abstract | Bu makalede Osmanlı tarihinin en meşhur harem ağalarından Kapuağası Gazanfer Ağa’nın (ö. 1603) İstanbul’da kurduğu ve bugün ismiyle anılan külliyesindeki medresesine ilk müderrisi olarak atanmış Seyfîzâde Ahmed Efendi (1562-1613) için yazılmış bir grup mahzar incelenmektedir. 1590’ların ilk yarısında inşa edilmiş Gazanfer Ağa Külliyesi’nin açılışı, ilk müderrisinin tayini, devrin önde gelen ulemasının ve onlarca öğrencinin huzurunda Seyfîzâde Ahmed Efendi’nin ilk dersini vermesi ve bu vesilelerle medresede düzenlenmiş törenler ile ziyafetler, o yıllarda epeyce ses getirmiş olaylardandı. Nitekim bütün bu olaylar, Gazanfer Ağa’nın himayesinde eserler kaleme almış olan Şehnameci Seyyid Lokman tarafından uzun bir manzume şeklinde kayda geçirilmiştir. Burada ele aldığımız mahzarlar, Seyyid Lokman’ın bu manzumesinin daha önce tespit edip yayınladığımız ikinci nüshasının baş tarafında bulunmaktadır. Söz konusu mahzarlar esasen şehâdetnâme tarzında yazılmış metinler olup, makalemizde göstermeye çalıştığımız üzere 16. yüzyılın son çeyreğinde Osmanlı uleması arasındaki meslekî dayanışma dinamikleri ile bazı âlimlerin birbirleriyle kurdukları ailevî ve şahsî ilişki ağlarına dair diğer tarihsel kaynaklarda bulunmayan bazı önemli veriler barındırmaktadır. 16. yüzyılın önde gelen âlimlerinden Hamidî Seyfullah Efendi’nin (ö. 1601) oğlu olan Seyfîzâde Ahmed Efendi, Gazanfer Ağa Medresesi’ne atanmasından önce ilmî vasıflarına şâhitlik etmesi için hem babasının hem de kendisinin tanıdığı 19 üst-düzey âlimden şehâdetnâmeler almıştır. Bu şehâdetnâmeler devrin Osmanlı uleması arasındaki girift ilişki ağlarının mahiyetini ortaya çıkardığı gibi, edebî bir tür (genre) olarak da başlı başına değerlendirilmesi gereken metinler olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu bağlamda bu makalenin ana gayesi, Seyfîzâde Ahmed Efendi için yazılmış mahzarları tanıtmak ve bu metinlerin ışığında bir 16. yüzyıl Osmanlı âliminin hayatına, ilmî kariyerine ve meslekî ilişki ağlarına dair bir ön çalışma sunmaktadır. İncelenen mahzarlar bugüne kadar gözlerden kaçmış, bu sebeple erken modern dönem Osmanlı ilmiye teşkilatı ve uleması üzerine yapılmış çalışmalarında henüz kullanılmamıştır. Bu sebeple bu önemli kaynak metinlerin kısmî transkripsiyonlarını makalemizde ek olarak sunarak 16. yüzyıl Osmanlı dünyasındaki farklı gruplar arasındaki meslekî dayanışma ve şahsî/ailevî ilişki ağlarına dair bundan sonra yapılacak çalışmalara katkıyı amaçladık. | |
| dc.description.abstract | This article delves into a collection of reference letters penned for Seyfîzâde Ahmed Efendi (1562-1613), who assumed the role of the inaugural professor at the madrasa established by Gazanfer Agha, one of the most eminent chief eunuchs of the premodern Ottoman imperial court. The opening of the Gazanfer Agha Complex in the 1590s, alongside Ahmed Efendi's first lecture attended by notable scholar-bureaucrats, and the ensuing ceremonies and banquets held at the madrasa, constituted significant events that captured attention during that era. Indeed, these events were meticulously chronicled in a manzume by the court historiographer of the time, Şehnâmeci Seyyid Lokman, who authored several works under Gazanfer Agha's patronage. The reference letters under scrutiny here are situated at the beginning of the second manuscript copy of Seyyid Lokman's manzume, which we have already identified and published. These letters essentially adopt the style of şehâdetnâme and, as we strive to demonstrate in our article, offer valuable insights into the dynamics of occupational solidarity among Ottoman scholars in the late 16th century, as well as the personal and familial networks that certain scholars established, details not readily available in other historical sources. Seyfîzâde Ahmed Efendi was the son of Seyfullah Efendi, who was a prominent scholar during the reigns of Murad III (1574-1595) and Mehmed III (1595-1603). Ahmed Efendi received reference letters from a total of 19 esteemed scholars, known to both his father and himself, attesting to his scholarly qualifications before assuming the professorship at Gazanfer Agha Madrasa. These reference letters unveil the intricate web of relationships among Ottoman scholars of the period, constituting a distinct literary genre deserving of further individual analysis. Within this framework, the primary aim of this article is to introduce these mahzars/şehâdetnâmes written for Seyfîzâde Ahmed Efendi and to offer a preliminary exploration of the life, scholarly career, and professional networks of an Ottoman scholar in the late 16th century. Despite their significance, the reference letters we discuss have been largely overlooked, thus remaining untapped in studies concerning the premodern Ottoman ulama. In this regard, we aspire to enrich future research on occupational solidarity and personal/familial networks within the premodern Ottoman world by presenting partial transcriptions of these crucial source texts as an appendix to our article. | |
| dc.identifier.citation | Öztürk, U. ve Börekçi, G. (2024). Bir 16. yüzyıl Osmanlı âliminin meslekî ve şahsî ilişki aǧlarına dair: Gazanfer Aǧa Medresesi'nin ilk müderrisi Seyfîzâde Ahmed Efendi için yazılmış mahzarlar üzerinden bir inceleme. Turkish Journal of History, (84), 35-66. https://www.doi.org/10.26650/iutd.1461201 | |
| dc.identifier.doi | 10.26650/iutd.1461201 | |
| dc.identifier.endpage | 66 | |
| dc.identifier.issn | 1015-1818 | |
| dc.identifier.issue | 84 | |
| dc.identifier.scopus | 2-s2.0-85209567872 | |
| dc.identifier.scopusquality | Q3 | |
| dc.identifier.startpage | 35 | |
| dc.identifier.uri | https://www.doi.org/10.26650/iutd.1461201 | |
| dc.identifier.uri | https://hdl.handle.net/20.500.12154/3131 | |
| dc.indekslendigikaynak | Scopus | |
| dc.institutionauthor | Börekçi, Günhan | |
| dc.institutionauthorid | 0000-0003-2974-6749 | |
| dc.language.iso | tr | |
| dc.publisher | Istanbul University Faculty of Letters | |
| dc.relation.ispartof | Turkish Journal of History | |
| dc.relation.publicationcategory | Makale - Uluslararası Hakemli Dergi - Kurum Öğretim Elemanı | |
| dc.rights | info:eu-repo/semantics/openAccess | |
| dc.subject | Gazanfer Ağa | |
| dc.subject | Seyfîzâde Ahmed Efendi | |
| dc.subject | İlmiye | |
| dc.subject | Müderris | |
| dc.subject | Mahzar | |
| dc.subject | Gazanfer Agha | |
| dc.subject | Ottoman Ulama | |
| dc.subject | Mudarris | |
| dc.title | Bir 16. yüzyıl Osmanlı âliminin meslekî ve şahsî ilişki aǧlarına dair: Gazanfer Aǧa Medresesi'nin ilk müderrisi Seyfîzâde Ahmed Efendi için yazılmış mahzarlar üzerinden bir inceleme | |
| dc.title.alternative | On the professional and personal networks of a 16th-century Ottoman scholar: A study based on the reference letters written for Seyfîzâde Ahmed Efendi, the first professor of Gazanfer Agha's Madrasa | |
| dc.type | Article | |
| dspace.entity.type | Publication | |
| relation.isAuthorOfPublication | a672ebde-1f86-49e4-892e-405799b406bd | |
| relation.isAuthorOfPublication.latestForDiscovery | a672ebde-1f86-49e4-892e-405799b406bd | |
| relation.isOrgUnitOfPublication | a74b5abe-c525-4546-842d-3997cab7a64e | |
| relation.isOrgUnitOfPublication.latestForDiscovery | a74b5abe-c525-4546-842d-3997cab7a64e |
