Islam Hukukuna göre hayvanların kullanım alanları ve deneylerde kullanımı
[ N/A ]
Tarih
2019
Yazarlar
Erkoç Baydar, Tuba
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
İSAR
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/closedAccess
Özet
Dünya düzeninde varlık âleminin bir parçası olan hayvanlar, İslam’a göre yeryüzünün halifesi kabul edilen insanların hem mesuliyetinde hem de hizmetindedir. Bu nedenle teklif ile muhatap olan insanın, hayvanlar karşısında bir takım sorumlukları bulunduğu gibi bazı hakları da vardır. Nitekim İslam hukuku, hayvanların haklarına riayet edilmesi gerektiğini benimsemekle birlikte eti, sütü ve derisi başta olmak üzere hayvanlardan çeşitli şekillerde istifade etmeyi mübah kabul eder. Günümüzde hayvanlardan istifade edilen alanlardan bir tanesi de deneylerde kullanmaktır. Batı literatüründe viviseksiyon (canlı deneyleri) olarak da bilinen hayvan deneyleri, hayvanlara iyi davranma ile hayvanlardan istifade etmenin meşru kılınması arasında durmaktadır. Nitekim hastalıkların patolojisini anlama, insan fizyolojisini keşfetme, biyomedikal tedaviler ve yeni çıkacak ilaçları test etme gibi çok çeşitli alanlarda sonuçları bulunan deneyler, hayvanların eziyet görmesine veya ölmelerine neden olmaktadır. Bu deneyler, bir taraftan tıbbın ve bilimin gelişmesinde önemli katkıları bulunurken diğer taraftan hayvanlara eziyet edilmemesi ilkesini çiğnemektedir. İki ilke arasında gündeme gelen hayvan deneylerinin, İslam’ın mübah kabul ettiği istifade alanlarından biri olup olmadığı bu çalışmada ele alınılacaktır. Çalışmamız üç bölüm olarak kurgulanmıştır. Birinci bölümde ayet ve hadislerden hareketle İslam’ın hayvanlardan istifade konusundaki teorik yaklaşımı ortaya konulacaktır. İkinci bölümde ise hayvanların etinden, sütünden, derisinden ve yününden yararlanma konusunda fıkıh kitaplarında geçen meseleler incelenerek teorinin pratiğe nasıl yansıdığı üzerinde durulacaktır. Hayvanlara yaklaşım konusunda teorik ve pratik genel ilkeleri sunmayı hedefleyen ilk iki bölümden sonra, hayvan deneyleri konusu işlenecektir. Hayvan deneyleri iki başlık altında ele alınarak öncelikle ölümle sonuçlanan durumlar daha sonra ise ölümle sonuçlanmayan durumlar üzerinde durulacaktır. İslam hukukun benimsediği “insanların hayvanlardan istifade edebileceği ilkesi” ışığında deneyler değerlendirilecek ve etinden, derisinden yararlanma gibi naslarda geçen asla kıyas edilip edilemeyeceği sorgulanacaktır. Netice itibariyle deneylerin hayvan haklarına riayet ile onlardan istifade etme ilkesi arasında nerede durduğu meselesi netleştirilmeye çalışılacak ve son olarak dikkat edilmesi gereken hususlar üzerinde durulacaktır. İslam hukuku açısından hayvan deneylerini müstakil bir şekilde değerlendiren sınırlı bir literatür bulunmaktadır. Genellikle yapılan çalışmalar, İslam’ın hayvan haklarına verdiği önemden bahsetmekte hayvanların deneylerde kullanılmasına çok az yer vermektedir. Mohsin Ebrahim, Abdullah el-Mezru’ ve Muhammed Mehdi Naderî gibi bazı isimler dışında sınırlı sayıda akademisyenin bu konuyu müstakil bir bölüm veya tezde işlediği görülmüştür. Bu nedenle hedefimiz nihai karara ulaşmaktan ziyade ciddi bir literatür boşluğu bulunan bu meselenin kısa ve öz bir şekilde ele alınarak literatüre küçük de olsa bir katkı sağlamaktır. Ayrıca İslam hukukuna göre hayvan deneylerini değerlendirerek bu meselenin hangi konularla irtibatlı olduğunu ortaya koymaktır.
Açıklama
Anahtar Kelimeler
Hayvan, Deney, İslam Hukuku, Hak
Kaynak
Hayvan Etiği Çalıştayı, 9 Şubat 2019
WoS Q Değeri
Scopus Q Değeri
Cilt
Sayı
Künye
Erkoç Baydar, T. (2019). Islam Hukukuna göre hayvanların kullanım alanları ve deneylerde kullanımı. Hayvan Etiği Çalıştayı, 9 Şubat 2019, İstanbul, Türkiye.
