Fıkhî açıdan insan kavramı: Bezm-i Elestten Kabre İnsanın mükellef oluşunun serüveni
[ N/A ]
Tarih
2018
Yazarlar
Erkoç Baydar, Tuba
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
İlem Yayınları
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/closedAccess
Özet
Zahirde insanın mahiyetinden ziyade muhatap olduğu şer’î amelî hükümler ile ilgilenen fıkıh ilmi, aslında insanın kendi iç dünyasını anlama sürecedir. Zira fıkhî bir hükme ulaşmada kritik noktayı oluşturan “mükellefiyet kavramı” ancak insanın mahiyetini anlamak ile mümkün olur. Nitekim Hz. Peygamber (s.a.v)’den itibaren bilfiil Müslümanca var olmanın yolunu göstermeyi hedefleyen fıkıh ilmi, öncelikle insanı ve insanın mükellef oluş serüvenini incelemek ile mesuldür. Bu nedenle fıkhın her şeyden önce insanı anlamak ve derinlemesine kavramak ile meşgul olduğunu söylemek yanlış bir çıkarım olmayacaktır. Fukahaya göre insanı anlamaya çalışmanın ilk adımı, insanın bezm-i elestte verdiği sözden hareketle mükellefiyeti kabul etmesiyle başlamalıdır. Bu nedenle fıkhî açıdan insanı anlamayı konu edinen bu bölümde öncelikli olarak insanın mükellef oluşunun serüveni, ehliyet bahislerinden hareketle incelenecektir. Özellikle vücûb ehliyeti şeklinde nitelendirilen ve insanın salt insan olmasından hareketle kazandığı mezkûr niteliği fukahanın nasıl anladığı ve nasıl anlamlandırdığı üzerinde durularak insanın mahiyetine dair fıkhî bir çerçeve çizilmeye çalışılacaktır. Daha sonra ise fıkıh kitaplarında yer alan ve insan algısını en güzel şekilde gösteren insanın keramet vasfının, ahsen-i takvîm üzere yaratılmasının ve dünyada halife olarak seçilmesinin fıkhî yansımaları tahlil edilecek ve insanın mahiyetine dair önemli terimlerden nefis, ruh ve akıl kavramlarına kısaca değinilecektir. Mezkûr konular her ne kadar fıkhın nirengi noktasını oluştursa da küllî bir teori olarak zikredilmekten ziyade fürû ve usûl eserleri içerisinde çeşitli başlıklar altında yer alır. Bu nedenle insan kavramının fıkıh dünyasındaki iz düşümünü ortaya koymak, çeşitli zorlukları içerir. Bu zorlukların üstesinden gelmek üzere öncelikle insanın mahiyeti ile alakalı olan kritik kavramlar literatür içerisinde derinlemesine incelenecek daha sonra ise bu kavramların fıkıh dünyasındaki yansımalarına yer verilecektir.
Açıklama
Anahtar Kelimeler
İnsan, Teklif, Ehliyet, Onur, Mükellef
Kaynak
İnsan Nedir? İslam Düşüncesinde İnsan Tasavvurları
WoS Q Değeri
Scopus Q Değeri
Cilt
Sayı
Künye
Erkoç Baydar, T. (2018). Fıkhî açıdan insan kavramı: Bezm-i Elestten Kabre İnsanın mükellef oluşunun serüveni. Ö. Türker, H. İ. Üçer (Ed.), İnsan Nedir? İslam Düşüncesinde İnsan Tasavvurları içinde (467-501. ss.). İstanbul: İlem Yayınları.
