Travmatik yasta fenomenolojik rüya çalışması: Psikoterapötik süreç analizi

Abstract

Bu çalışmanın amacı, fenomenolojik rüya benliği yaklaşımını temel alarak geliştirilen travmatik yas odaklı fenomenolojik rüya çalışmasını içeren psikoterapi sürecini derinlemesine incelemektir. Rüya çalışmasının aşamaları geliştirilirken, kültürel bağlamları dikkate alma amacıyla, Türk toplumunda rüya yaşantısına verilen anlamın detaylı bir incelemesinin yapıldığı nitel bir araştırma, bir ön çalışma tasarlanmıştır. Ruh sağlığı çalışanı olmayan, 16 yetişkin katılımcıyla yarı yapılandırılmış görüşmeler yapılmış, veriler refleksif tematik analiz yöntemiyle analiz edilmiştir. Katılımcıların anlatılarında, uyanıklık ve rüya yaşantılarının birbiriyle çoğu zaman doğrudan ilişkili ve birbirini etkileyen bir "hayat tecrübesi" olduğu yönünde kapsayıcı bir örüntü mevcuttu. Ayrıca, rüyaların ve dolayısıyla yorumunun kişisel bağlamlarla ilişkili olduğu, uyanıklıktaki duygu, düşünce ve davranışları etkileyebildiği, nihayetindeyse benliği dönüştürebildiği yönünde ortak bir anlayış hakimdi. Ön çalışmada geliştirilen temalar doğrultusunda travmatik yas odaklı fenomenolojik rüya çalışmasının kapsamları ve aşamaları belirlenmiş, travmatik kaybın ardından yoğun yas deneyimi olan bir danışanla yürütülen psikoterapide müdahale yöntemi olarak kullanılmıştır. Psikoterapi dökümlerinden oluşan veriler refleksif tematik analiz yöntemiyle analiz edilmiş, uyanıklık ve rüya yaşantıları bağlamında değişen örüntü derinlemesine incelenmiştir. Tüm psikoterapi sürecine eşlik eden, kendi içinde ve birbiri arasında kısır bir döngüye yol açan deneyimlerin yanında, öznel travmatik yas yaşantısının dikkat çeken bir özelliği dalgalı bir seyre sahip, iç içe girmiş karmaşık bir süreç olmasıydı. Diğer taraftan, psikoterapi sürecinde yaşama dair anlamsızlığın, isteksizliğin, kaybı kabullenmede zorlanmanın, kayıpla ilişkili yeniden yaşantılamanın baskın olduğu bir örüntüden, kaybı içselleştirmede ve yaşam motivasyonunda artış, bireysel ihtiyaçlarını fark etmeyle kaçınma davranışlarında azalma yönünde değişen bir örüntü izleniyordu. Mevcut öyküye ek olarak gelişen tetikleyici durum/olaylar yas sürecinin seyrini etkilese de danışanın yas öyküsünün anlatımında, içsel yaşantılarında ve tutumlarında olumlu bir değişim vardı. Sonuç olarak, fenomenolojik rüya çalışmalarıyla, her ikisi de benliğin deneyimleri olan uyanıklık ve rüya yaşantılarını psikoterapiye dahil etmek travmatik yası bütünlüklü bir biçimde ele almayı sağlayabilir. Nitekim sonuçlar, rüya yaşantıları travmatik yasın psikoterapisine dahil edilmeği takdirde, benliğin deneyimlerinin bir kısmının göz ardı edilmesi anlamına gelebileceğini ortaya koymaktadır.

The aim of this study is to examine in depth the psychotherapy process involving traumatic grief-focused phenomenological dream work developed based on the phenomenological dream-self approach. While developing the stages of the dream work, qualitative research as a preliminary study was designed in which a detailed examination of the meaning given to the dream experience in Turkish society was carried out to take cultural contexts into account. Semi-structured interviews were conducted with 16 adult participants, who were not mental health professionals, and the data were analyzed using reflexive thematic analysis. There was an overarching pattern in the participants' narratives that waking and dreaming experiences are often directly related and mutually influencing "life experiences." In line with the themes developed in the preliminary study, the scopes and stages of the phenomenological dream work focused on traumatic grief were determined, and it was used as an intervention in psychotherapy with a client with intense grief experience following traumatic loss. Psychotherapy transcripts were analyzed by reflexive thematic analysis method, and the changing pattern in the context of waking and dream experiences was examined in depth. In addition to the experiences accompanying the whole psychotherapy process, which led to a vicious cycle within and between each other, a striking feature of the subjective traumatic grief experience was that it was a complex intertwined process with a fluctuating course. On the other hand, during the psychotherapy process, a pattern was observed ranging from a predominant pattern of meaninglessness about life, reluctance, difficulty in accepting the loss, and loss-related re-experiencing, to an increase in internalization of the loss and life motivation, and a decrease in avoidance behaviors with the realization of individual needs. In conclusion, phenomenological dream work in psychotherapy, including waking and dream experiences both of which are experiences of the self, may provide a holistic approach to traumatic grief.