İstanbul Merkez Efendi Külliyesi haziresi ve mezar taşları

Abstract

Denizli doğumlu olan Merkez Efendi 16. yüzyıl Osmanlısında mutasavvıf, âlim ve halk hekimi olarak şöhret bulmuştu. Halvetî-Sünbülî şeyhi olan Merkez Efendi, Sünbül Efendi’nin vefâtından sonra Koca Mustafa Paşa’da bulunan tekkede hocasının yerine yirmi üç yıl meşihatı sürdürmüştü. 959/1552 yılında vefatından sonra İstanbul sur dışına kendi adına yaptırmış olduğu tekkenin bahçesine defnedildi. Türbesi zamanla İstanbul’un en önemli ziyaretgâhlarından biri haline geldi. Tekke ve türbenin etrafında 18. yüzyılın ortalarından itibaren bir hazire oluşmaya başlamıştı. Gerek Osmanlı gerekse Cumhuriyet döneminde yapılan definlerle büyük bir tekke haziresi meydana geldi. Halvetî-Sünbülî şeyh, mürid ve muhibler ile birlik-te toplumun farklı meslek ve sınıflarına ait kişiler de buraya defnedildi. Günümüzde iki yüz yirmi dört mezarın bulunduğu büyük bir hazire meydana geldi. Mezarların hemen hemen yarısı Cumhuriyet dönemine ait olan Merkez Efendi haziresine üç asırdır defin yapılmaktadır. Bu çalışmada İstanbul Merkez Efendi Külliyesi Haziresi’nde bulunan mezar taşları ele alınacaktır.

Merkez Efendi, was born in Denizli, has been known as a sufi schol-ar and folk physician in 16th century Ottoman world. He was a sheikh of Dervish Lodge in Koca Mustafa Paşa for twenty three years after his master Sünbül Efendi. Merkez Efendi died in 1552 and was buried outside the city walls, in the garden of the lodge which was built in his name. His tomb has become one of the most famous shrines of Istanbul by the time. The cemetery around the lodge and the tomb began to evolve in 18th century. It was enlarged by the burials both in Ottoman and Republican era and emerged as a lodge cemetery. The sheikhs, dervishes and muhibs of Khalwati-Sunbuli order were buried in the cemetery along with the people from diffrent occupations and different classes. This three hundred years old cemetery is massive with two hundred twenty four gravestones and about half of which belong to the Republican Period. In this paper the gravestones of Merkez Efendi Complex’s Cemetery will be evaluated.