Belirsizliğe tahammülsüzlük ile psikolojik iyi oluş arasındaki ilişkide psikolojik dayanıklılığın aracılık rolü: Türkiye’de COVID-19 kapanma dönemi örneği

Abstract

Geleceğin öngörülemezliği ile ilişkili olarak hayatın her alanında belirsizlikle karşılaşılmaktadır. Bireylerin belirsizlik karşısında verdiği tepkiler, belirsizlikle baş etme yolları belirsizliğe tahammülsüzlük kavramıyla açıklanmaktadır. Bu araştırma, kişilerin belirsizliğe tahammülsüzlük seviyeleri ile psikolojik iyi oluş düzeyleri arasındaki ilişkide psikolojik dayanıklılığın aracı etkisini incelemek amacıyla Türkiye’de COVID-19 salgınına bağlı olarak kapanmaların uygulandığı Nisan-Mayıs 2020 tarihleri arasında yapılmıştır. Araştırmanın örneklemini kolay ulaşılabilir örnekleme yöntemiyle ulaşılan 18-70 yaş aralığındaki 409 kişi oluşturmaktadır. Veri toplama aracı olarak Psikolojik Dayanıklılık Ölçeği, Belirsizliğe Tahammülsüzlük Ölçeği Kısa Form, Psikolojik İyi Oluş Ölçeği ve katılımcıların sosyodemografik bilgileri için araştırmacılar tarafından oluşturulan Kişisel Bilgi Formu kullanılmıştır. Elde edilen veriler SPSS 25.0 paket programı kullanılarak analiz edilmiştir. Bulgular belirsizliğe tahammülsüzlük ve psikolojik dayanıklılık ile psikolojik iyi oluş arasında anlamlı negatif ilişki, psikolojik dayanıklılık ve psikolojik iyi oluş arasında ise anlamlı pozitif ilişki olduğunu göstermektedir. Belirsizliğe tahammülsüzlük psikolojik iyi oluşun ve psikolojik dayanıklılığın, psikolojik dayanıklılık ise psikolojik iyi oluşun anlamlı yordayıcılarıdır. Dört aşamalı regresyon temelli aracılık modeline göre yapılan analizler, belirsizliğe tahammülsüzlük ve psikolojik iyi oluş arasındaki ilişkide psikolojik dayanıklılığın tam aracı etkisi olduğunu göstermiş ve bu etki, Sobel testi ile istatistiksel olarak doğrulanmıştır. Yani belirsizlik hislerinin yoğun yaşandığı COVID-19 pandemi sürecinde, belirsizliğe tahammülsüzlük düzeyleri yüksek olan katılımcıların psikolojik dayanıklılık düzeylerinin artırılmasıyla psikolojik iyi oluşlarının da artacağı sonucuna ulaşılmıştır. Sonuç olarak, psikolojik dayanıklılığı artırmaya yönelik çevrimiçi müdahale çalışmalarının önemi öne çıkmaktadır. Böylesi müdahaleler, bireylerin belirsizlikle başa çıkma yeteneklerini geliştirerek ruh sağlığını korumada kritik rol oynar.

In relation to the unpredictability of the future, uncertainty is encountered in all areas of life. Individuals’ reactions to uncertainty and their coping ways with uncertainty are explained by the concept of intolerance to uncertainty. To examine the mediating effect of psychological resilience on the relationship between individuals’ intolerance of uncertainty levels and their psychological well-being, this research was conducted between April-May 2020, when lockdowns were applied due to the COVID-19 epidemic in Turkey. The sample of the study consists of 409 people between the ages of 18-70, reached by the easily accessible sampling method. Resilience Scale, Intolerance of Uncertainty Scale Short Form, Psychological Well-Being Scale, and the Personal Information Form created by the researchers for the socio-demographic information of the participants. The obtained data were analyzed using the SPSS 25.0 package program. The results show that there is a significant negative relationship between intolerance of uncertainty and psychological resilience and psychological well-being, and a significant positive relationship between psychological resilience and psychological well-being. Intolerance of uncertainty is a significant predictor of psychological well-being and psychological resilience, and psychological resilience is a significant predictor of psychological well-being. Analyses conducted according to the four-stage regression-based mediation model showed that psychological resilience has a full mediating effect in the relationship between intolerance of uncertainty and psychological well-being, and this effect was statistically confirmed by the Sobel test. In other words, it was concluded that increasing the psychological resilience levels of participants with high levels of intolerance to uncertainty during the COVID-19 pandemic process, where feelings of uncertainty are intense, will increase their psychological well-being. As a result, the importance of online intervention studies to increase psychological resilience comes to the fore. Such interventions play a critical role in protecting mental health by improving individuals’ ability to cope with uncertainty.