Ahlak ve bilgi ilişkisi açısından Ebû Tâlib El-Mekkî'nin havâtır anlayışı
Yükleniyor...
Dosyalar
Tarih
2022
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
İbn Haldun Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
Bu çalışma, Ebû Tâlib el-Mekkî'nin (ö. 386/996) havâtır anlayışını ahlak ve bilgi ilişkisi bağlamında konu edinmektedir. Öncelikle sûfîlerin sürekli havâtırdan bahsetmesi sebebiyle diğer disiplinlere müntesip düşünürler tarafından ehl-i havâtır şeklinde anılmaya başladığını tespit eden bu araştırma, zamanla bu nitelendirmenin sûfîlerin ilimlerinin metotsuz olduğunu ve saygıyı hak edecek bir konumda olmadığını kastetmek için kullanılmaya başladığını savunmaktadır. Bunun yanı sıra bu çalışma, Mekkî'nin tam da bu yöntemsizliği ortadan kaldırmak için havâtırı tümel bir kavram olarak inşâ ettiğini ve ahlak ve bilgi açısından kişide değişime neden olan havâtıra karşı temyiz yöntemini benimsediğini ortaya koymaktadır. Mekkî havâtır kavramını kendi tasavvuf düşüncesinin merkezine taşır. Bilgiye müteallik birçok kavramı havâtır çatısı altında toplayarak erken dönemde kavram kargaşasına çözüm bulmayı hedefler. Ayrıca kalbin, ruhun, aklın ve nefsin havâtır ile olan irtibatını göstererek havâtır-insan irtibatını bütüncül bir şekilde açıklar. Bununla birlikte Mekkî havâtırın nasıl temyiz edileceğini gösterir ve bunun sonucunda havâtırın epistemolojik değerini ortaya koyar. Bu çalışma; metin analizi, mukayese ve sentez yöntemlerini kullanarak Mekkî'nin havâtırı ahlak ve bilgi ilişkisi bağlamında tasavvufu tasavvuf yapan, diğer ilimlerden ayıran ve onlardan üstün kılan bir unsur olarak inşâ ettiği sonucuna ulaşmaktadır. Son olarak bu çalışma, modern araştırmacılara özellikle Mekkî öncesi dönemde bilgi edinmeye müteallik kavramları "câmi/tümel" bir kavram olan havâtır kavramı çerçevesinde değerlendirmelerini ve kalbe gelen ilkâları tefrik etmeye, kaynağını belirlemeye ve bunları Kur'an-ı Kerîm ve sünnete arz etmeye ilişkin sûfîlerin söylemlerini "temyiz" kavramsallaştırmasıyla ele almalarını önermektedir.
This dissertation examines Abū Ṭālib al-Makkī's approach of khawāṭir in terms of ethics and epistemology. This study defends that because Sufis constantly talk about khawāṭir, they are defined as ahl al-khawāṭir by other thinkers. However, over time, khawāṭir has turned into a concept used by some thinkers to belittle the Sufis and criticize their sciences for being method less. First, this study claims that Abū Ṭālib al-Makkī constructed khawāṭir as an inclusive concept in order to eliminate this methodlessness. Secondly, the research defends that Makkī adopts a method called at-Tamyīz against khawāṭir comes to the heart constantly, which causes a change in one's morality and knowledge. Makkī carries khawāṭir to the centre of his Sufi thought. He wanted to find a solution to the confusion of concepts in the formation period of Sufism by gathering many concepts related to acquiring knowledge under khawāṭir. Moreover, Makkī shows the connection of the ḳalb, rūḥ, ʿaḳl and nafs with khawāṭir. At the same time, he explains how khawāṭir is separated from good and bad. having said that, he reveals what the epistemological value of khawāṭir is. Using text analysis, comparison and synthesis methods, this dissertation concludes that Makkī thinks that khawāṭir is the factor that makes Sufism a unique science, distinguishes it from other sciences and makes it superior to them. Finally, this study makes two recommendations to modern researchers. First, they should evaluate the concepts used by Sufis related to acquiring knowledge in the formative period of Sufism within the framework of "khawāṭir". Secondly, they should consider all the explanations of the Sufis about distinguishing the khawāṭir that comes to the heart, determining the khawāṭirs source, and determining whether it conforms to the Qur'an and the Sunnah, under the concept of at-Tamyīz.
This dissertation examines Abū Ṭālib al-Makkī's approach of khawāṭir in terms of ethics and epistemology. This study defends that because Sufis constantly talk about khawāṭir, they are defined as ahl al-khawāṭir by other thinkers. However, over time, khawāṭir has turned into a concept used by some thinkers to belittle the Sufis and criticize their sciences for being method less. First, this study claims that Abū Ṭālib al-Makkī constructed khawāṭir as an inclusive concept in order to eliminate this methodlessness. Secondly, the research defends that Makkī adopts a method called at-Tamyīz against khawāṭir comes to the heart constantly, which causes a change in one's morality and knowledge. Makkī carries khawāṭir to the centre of his Sufi thought. He wanted to find a solution to the confusion of concepts in the formation period of Sufism by gathering many concepts related to acquiring knowledge under khawāṭir. Moreover, Makkī shows the connection of the ḳalb, rūḥ, ʿaḳl and nafs with khawāṭir. At the same time, he explains how khawāṭir is separated from good and bad. having said that, he reveals what the epistemological value of khawāṭir is. Using text analysis, comparison and synthesis methods, this dissertation concludes that Makkī thinks that khawāṭir is the factor that makes Sufism a unique science, distinguishes it from other sciences and makes it superior to them. Finally, this study makes two recommendations to modern researchers. First, they should evaluate the concepts used by Sufis related to acquiring knowledge in the formative period of Sufism within the framework of "khawāṭir". Secondly, they should consider all the explanations of the Sufis about distinguishing the khawāṭir that comes to the heart, determining the khawāṭirs source, and determining whether it conforms to the Qur'an and the Sunnah, under the concept of at-Tamyīz.
Açıklama
Anahtar Kelimeler
Ahlak, Bilgi, Ebû Tâlib el-Mekkî, Havâtır, Tasavvuf, Ethics, Epistemology, Khawāṭir, Sufism, Abū Ṭālib al-Makkī
Kaynak
WoS Q Değeri
Scopus Q Değeri
Cilt
Sayı
Künye
Aydemir, H. (2022). Ahlak ve bilgi ilişkisi açısından Ebû Tâlib El-Mekkî'nin havâtır anlayışı. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İbn Haldun Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul.
