Avrupa coğrafyacılığının Osmanlı dünyasına intikali: Tercüme eserler
Yükleniyor...
Dosyalar
Tarih
2021
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
İbn Haldun Üniversitesi Yayınları
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
Osmanlı Devleti’nde 15. yüzyılın sonlarına kadar İslam Medeniyeti’nin bir parçası ve devamı olarak geleneksel İslam coğrafyacılarının eserlerinin tercümeleri ve bu etkiyle kaleme alınan çalışmalar coğrafyacılığın genel karakterini oluşturur. Diğer taraftan aynı yüzyılda, Keşifler Çağı Avrupası diğer bilimlerde olduğu gibi coğrafya ve kartografya alanında da önemli gelişmelere sahne olmuştur. Söz konusu bu gelişmeler daha sonra hem Doğu hem de Batı medeniyetlerince kabul görerek yeni bir dönemin oluşmasına ortam hazırlamıştır. Avrupa’daki çalışmalarda yakalanan bu başarı, tercüme edilen eserler ve yeniden yorumlanan haritalar vasıtasıyla sonraki dönemde Osmanlı coğrafya ve harita çalışmalarına yön vermiştir. 16. yüzyıla damgasını vuran Osmanlı bilim adamlarından Kâtib Çelebi (1609-1657) ile başlayan yoğun tercüme faaliyetleri ile Osmanlılarda coğrafya ve harita algısı farklı bir boyut kazanmış ve sonrasında bu tarz üzere Avrupa’da basılan eser ve haritalar tedricen artarak Osmanlı bilim dünyasına nakledilmiştir. 16. yüzyıl itibariyle hız kazanmış olan bu tercüme faaliyetleri ile birlikte Klasik İslam Coğrafya algısının izlerini takip eden çalışmalar devletin sonlarına kadar varlığını sürdürmüştür. Bu süreçte tercümelerle Avrupa’dan edinilen bilimsel bilgi, Osmanlı coğrafyacılarının sahip olduğu İslam ekolü birikimiyle yorumlanarak özgün bir karakter kazanmıştır. 17. yüzyıl sonrasında ise coğrafya ve kartografya sahasında, tercüme faaliyetleri ciddi bir boyuta ulaşırken telif eser yazımı geleneği etkisini kaybetmiştir. Çalışma bu bağlamda, Osmanlı Devleti’nin tarih sahnesine çıkışından 19. yüzyıl sonlarına kadar geçen süreçte Avrupa’dan çeviriler vasıtasıyla Osmanlı bilim dünyasına aktarılan coğrafya eserlerine ve Osmanlı coğrafyacılarının yorumlarına odaklanmaktadır. Bu doğrultuda Kâtib Çelebi, Hezarfen Hüseyin Efendi, Ebubekir Dımeşkî, İbrahim Müteferrika ve Bartınlı Hamdi gibi coğrafyacıların çeviri ve telif eser faaliyetleri üzerinden bir analize gidilerek Osmanlı coğrafyacılığına Avrupa eserlerinin etkisi incelenmektedir.
As a part and continuation of the Islamic Civilization, in the Otto-man Empire until the end of the 16th century, translations of the works of traditional Islamic geographers and works written with this effect constitute the general character of geography studies. On the other hand, in the same century, Europe in the Age of Discoveries witnessed important developments in the field of geography and cartography as in other sciences. These developments were later accepted by both Eastern and Western civilizations and prepared an environment for a new era to emerge. This success, which was achieved in studies in Europe, directed Ottoman geography and map making studies in the following period through translated works and reinterpreted maps. The perception of geography and map in the Ottomans gained a different dimension with the intensive translation activities that started with K?tib ?elebi (1609-1657), one of the Ottoman scientists who left its mark on the 17th century. Afterwards, works and maps printed in Europe in this style were gradually increased and transferred to the Ottoman scientific world. These translation activities, which have gained momentum since the 18th century, and the works that followed the traces of the Classical Islamic Geography perception continued until the end of the Empire. In this process, the scientific knowledge gained from Europe with translations had been interpreted with the knowledge of the Islamic school of Ottoman geographers and gained a unique character. In the field of geography and cartography after the 18th century, while translation activities reached a serious dimension, the tradition of writing new works has lost its effect.In this context, the article focuses on the geographical works that were transferred to the Ottoman scientific world through the translations from Europe in the period from the beginning of the Ottoman Empire to the late 19th century and the reinterpretation of these works by Ottoman geographers. In this regard, the effect of European geographical works on Ottoman geography studies is analysed by the translation and writing activities of geographers such as K?tib ?elebi, Hezarfen Hüseyin Efendi, Ebubekir Dımeşkî, İbrahim Müteferrika and Bartınlı Hamdi.
As a part and continuation of the Islamic Civilization, in the Otto-man Empire until the end of the 16th century, translations of the works of traditional Islamic geographers and works written with this effect constitute the general character of geography studies. On the other hand, in the same century, Europe in the Age of Discoveries witnessed important developments in the field of geography and cartography as in other sciences. These developments were later accepted by both Eastern and Western civilizations and prepared an environment for a new era to emerge. This success, which was achieved in studies in Europe, directed Ottoman geography and map making studies in the following period through translated works and reinterpreted maps. The perception of geography and map in the Ottomans gained a different dimension with the intensive translation activities that started with K?tib ?elebi (1609-1657), one of the Ottoman scientists who left its mark on the 17th century. Afterwards, works and maps printed in Europe in this style were gradually increased and transferred to the Ottoman scientific world. These translation activities, which have gained momentum since the 18th century, and the works that followed the traces of the Classical Islamic Geography perception continued until the end of the Empire. In this process, the scientific knowledge gained from Europe with translations had been interpreted with the knowledge of the Islamic school of Ottoman geographers and gained a unique character. In the field of geography and cartography after the 18th century, while translation activities reached a serious dimension, the tradition of writing new works has lost its effect.In this context, the article focuses on the geographical works that were transferred to the Ottoman scientific world through the translations from Europe in the period from the beginning of the Ottoman Empire to the late 19th century and the reinterpretation of these works by Ottoman geographers. In this regard, the effect of European geographical works on Ottoman geography studies is analysed by the translation and writing activities of geographers such as K?tib ?elebi, Hezarfen Hüseyin Efendi, Ebubekir Dımeşkî, İbrahim Müteferrika and Bartınlı Hamdi.
Açıklama
Anahtar Kelimeler
Osmanlı Coğrafyacılığı, Avrupa Coğrafyacılığı, Kartografya, Tercüme Eserler, Atlas, Harita, Ottoman Geography Studies, European Geography Studies, History of Cartography, Translated Works, Atlas, Map
Kaynak
İslâm’da Medeniyet Bilimleri Tarihi (2. Cilt)
WoS Q Değeri
Scopus Q Değeri
Cilt
Sayı
Künye
Üstüner, A. (2021). Avrupa coğrafyacılığının Osmanlı dünyasına intikali: Tercüme eserler. R. Şentürk, A. Süruri, R. T. Kalyoncu, M. Sürün ve E. Morgül (Ed.). İslâm’da Medeniyet Bilimleri Tarihi (2. Cilt) içinde (91-121. ss.). İstanbul: İbn Haldun Üniversitesi Yayınları.
