İsmail Sabri Paşa (1854–1932) (ihya hareketindeki yeri) şiirinden farklı konulara ait örnekler

Abstract

وتستند الدراسة إىل منهج حتليلي نوعي، تسعى من خالله إىل بيان كيفية توظيف الشاعر للصور البيانية، والرتاكيب الكالسيكية، واألساليب البالغية ضمن بنية شعرية متوازنة جتمع بني األصالة والتجديد. وقد تناول البحث أبرز األغراض الشعرية يف ديوان الشاعر، كاملراثي والغزل واهلجاء والشعر االجتماعي والوطين، من خالل در اسة بنية القصيدة، والعناصر الزمانية واملكانية، والرؤية السردية، واألسلوب اللغوي، والتعبريي. كما تربز الدراسة السمات الفنية اليت تطبع جتربة صربي، ر كاللجوء إىل التشبيه، والوصف الدقيق، واألسلوب التأملي، واعتماد األوزان الكالسيكية، يف مقابل لغة سلسة وجذابة تعرب عن عمق الشعور اإلنساين وااللتزام ابلقضااي العامة. وقد أتثر الشاعر ابملدرسة العباسية املتأخرة، كما يظهر أتثره ببعض تيارات ا لالجتاه التجديدي احملافظ يف الشعر ً احلداثة، دون أن يتخلى عن ثوابت القصيدة العربية التقليدية، مما جيعل جتربته منوذج العريب احلديث.

Bu çalışma, modern dönemde Mısır'da ortaya çıkan ihya ve yeniden doğuş edebiyat hareketi bağlamında, İsmail Sabri Paşa’nın edebî konumunu ve estetik yönelimlerini analiz etmeyi amaçlamaktadır. Araştırmanın temel iddiası, Sabri Paşa’nın gelenek ile yenilik arasında bir denge kurarak, klasik şiir mirasını çağdaş duyarlılıkla harmanlayan özgün bir şiir anlayışını temsil ettiğidir. Çalışmada nitel çözümleme yöntemi esas alınmış; şairin mersiye, gazel, hiciv, toplumcu ve vatanî şiirleri yapısal, tematik ve anlatı düzeyinde teknik açıdan incelenmiştir. Şiir başlıkları, olay veya tema kurgusu, bakış açısı, bağlam/zaman-mekân unsurları, anlatım teknikleri ve üslup özellikleri bakımından detaylı bir çözümleme sunulmuştur. İsmail Sabri'nin şiirlerinde bedii unsurların yanı sıra klasik nazım kalıplarına bağlılık, tasvir gücü, içsel monologlar ve mecazlı anlatım dikkat çeker. Şairin dili sade fakat estetik açıdan yoğun bir yapı arz eder; bireysel duygularla toplumsal meseleleri iç içe geçiren bir üslup göze çarpar. Özellikle Abbasî ve geç klasik dönemden izler taşımasına rağmen, belirli dönemlere sıkışmadan geçmişle moderni buluşturan kontrollü bir yenilikçiliği benimsemiştir.

This study aims to analyze the literary position and aesthetic orientation of the Egyptian poet Ismail Sabri Pasha within the context of the revival and literary renaissance movements of the modern era. The central thesis argues that Sabri represents a unique poetic vision that balances tradition and innovation, combining the classical legacy of Arabic poetry with a sensitivity to the cultural transformations of his time. The research adopts a qualitative analytical approach, focusing on Sabri’s elegiac, lyrical, satirical, social, and patriotic poems. These works are examined in terms of their structural, thematic, and narrative dimensions, including an analysis of poem titles, thematic and narrative construction, perspective, spatiotemporal context, linguistic style, and expressive techniques. Sabri’s poetry is characterized by aesthetic elements such as metaphor, vivid imagery, inner monologues, and classical prosody. His language remains clear and artistically refined, merging personal emotion with societal concerns. While his work bears the influence of the Abbasid and late classical traditions, Sabri does not confine himself to any specific literary era. Instead, he embraces a form of controlled innovation that bridges the gap between the classical and the modern.