Tercümelerden özgün eserlere Osmanlı coğrafyacılığının gelişimi
Yükleniyor...
Dosyalar
Tarih
2021
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
İbn Haldun Üniversitesi Yayınları
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
Coğrafi bilginin Osmanlı dünyasına girişi büyük ölçüde İslam coğrafyacılarının eserlerinin tercümeleri üzerinden olmuştur. Kozmoğrafik bilginin daha yoğunlukta olduğu bu eserler genellikle ‘ac?ibü’l-ma?l???t olarak adlandırılmıştır. Hz. Âdem’in yaratılışı, cin ve şeytanların tılsımları, nebâtat ve hayvanata dair acâibler, göklerdeki ve Güneş’teki acâibler, yeryüzündeki önemli denizler, nehirler, dağlar ve şehirler bu tarz eserlerin genel muhtevasını oluşturur. İbnü’l-Verdî, Tûsî ve Kazvînî’nin ac?ibü’l-ma?l???t tarzı eserlerinin daha çok tercih edildiği bu tercümeler arasında Ali b. Abdurrahman, Yazıcıoğlu Ahmed Bîcan, Sürûrî ve Rodosizâde gibi isimlerin tercümeleri en çok bilinenlerdir. Tıpkı sonraki dönemlerde olduğu gibi bu tercümelerin de padişahlara sunulması, Osmanlı idaresinin coğrafyaya ilk dönemlerden itibaren ilgi duymaya başladıklarını göstermektedir. 16. yüzyıla gelindiğinde fetihlerle beraber genişleyen imparatorluk sınırları, coğrafi bilgiye duyulan merakı da arttırmış ve çok sayıda özgün coğrafi eser kaleme alınmıştır. Mustafa b. Ali, Pîrî Reis, Seydi Ali Reis, Matrakçı Nasuh, Emir Mehmed Suudî ve Aşık Mehmed gibi Osmanlı bilginleri seyahatlerinden, kitabi bilgilerden veya her ikisinden yola çıkarak menzillerden şehirlere, denizlerden genel coğrafyaya ve yeni keşiflere dair birçok bilgiye eserlerinde yer vermiş ve ilgililerin istifadesine sunmuşlardır. Özellikle dönemin devlet ricali tarafından ilgiyle ve takdirle karşılanan bu eserler Osmanlı coğrafyacılığının gelişiminde önemli bir etkiye sahip olmuşlardır. Osmanlı İmparatorluğu’nun uzun yıllar hükmettiği geniş coğrafyayı araştırmak için başvurulacak temel kaynaklar arasında yer alan bu coğrafya eserleri Osmanlı bilim tarihi açısından da bir rehber niteliğindedir. Bu çalışma kapsamında, Osmanlı coğrafyacılığının oluşumu ve gelişimi, ac?ibu’l-ma?l???t eserlerinin etkisi ve tercümeleri ile Osmanlı coğrafyacılığının ilk dönemindeki özgün eserleri bağlamında değerlendirilecektir.
The introduction of geographical information into the Ottoman world has been largely through the translation of the works of Islamic geographers. These works, in which cosmographic knowledge is more intense, are generally named as aj?ibu’l-ma?l???t. The creation of Adam, the talismans of the jinn and demons, the strangeness as to plants and the animals, the important seas, rivers, mountains and cities constitute the general content of such works. Translations of names such as Ali b. Abdurrahman, Yazıcıoğlu Ahmed Bican, Sür?ri and Rodosiz?de are the most well-known. The presentation of these translations to the sultans, just like in the later periods, shows that the Ottoman administration started to be interested in geography from the first periods. By the 16th century, the empire borders that expanded with conquests increased the curiosity for geographical information and many original geographical works were written. Based on their travels or information in the books, names such as Mustafa b. Ali, Piri Reis, Seydi Ali Reis, Matrakçı Nasuh, Emir Mehmed and Aşık Mehmed included many information about ranges, cities, seas, general geography and discoveries in their works and presented them to the benefit of those concerned. These works, which were especially appreciated by the state officials of the period, have an important influence on the development of Ottoman geography. These geographical works are also a guide in terms of Ottoman science history. Within the scope of this study, the emergence and development of Ottoman geography will be examined through the authors and their works mentioned above, the sources, original aspects, effects, place and importance of Ottoman geography in Ottoman history will be evaluated.
The introduction of geographical information into the Ottoman world has been largely through the translation of the works of Islamic geographers. These works, in which cosmographic knowledge is more intense, are generally named as aj?ibu’l-ma?l???t. The creation of Adam, the talismans of the jinn and demons, the strangeness as to plants and the animals, the important seas, rivers, mountains and cities constitute the general content of such works. Translations of names such as Ali b. Abdurrahman, Yazıcıoğlu Ahmed Bican, Sür?ri and Rodosiz?de are the most well-known. The presentation of these translations to the sultans, just like in the later periods, shows that the Ottoman administration started to be interested in geography from the first periods. By the 16th century, the empire borders that expanded with conquests increased the curiosity for geographical information and many original geographical works were written. Based on their travels or information in the books, names such as Mustafa b. Ali, Piri Reis, Seydi Ali Reis, Matrakçı Nasuh, Emir Mehmed and Aşık Mehmed included many information about ranges, cities, seas, general geography and discoveries in their works and presented them to the benefit of those concerned. These works, which were especially appreciated by the state officials of the period, have an important influence on the development of Ottoman geography. These geographical works are also a guide in terms of Ottoman science history. Within the scope of this study, the emergence and development of Ottoman geography will be examined through the authors and their works mentioned above, the sources, original aspects, effects, place and importance of Ottoman geography in Ottoman history will be evaluated.
Açıklama
Anahtar Kelimeler
Şehir, ‘Ac?ibu’l-Ma?l???t, Tercüme, Osmanlı Coğrafyacılığı, Pîrî Reis, City, ‘Aj?ibu’l-Ma?l???t, Translations, Ottoman Geograhical Works
Kaynak
İslâm’da Medeniyet Bilimleri Tarihi (2. Cilt)
WoS Q Değeri
Scopus Q Değeri
Cilt
Sayı
Künye
Danış, İ. (2021). Tercümelerden özgün eserlere Osmanlı coğrafyacılığının gelişimi. R. Şentürk, A. Süruri, R. T. Kalyoncu, M. Sürün ve E. Morgül (Ed.). İslâm’da Medeniyet Bilimleri Tarihi (2. Cilt) içinde (123-159. ss.). İstanbul: İbn Haldun Üniversitesi Yayınları.
