Dava şartı arabuluculuk sürecinde ilk toplantıya katılmama nedeniyle uygulanan yargılama giderine ilişkin yaptırımın anayasa mahkemesi kararları çerçevesinde değerlendirilmesi

Abstract

Dava şartı arabuluculuk, 7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu ile 1 Ocak 2018’de yürürlüğe girmiştir. Bu düzenlemeye göre, taraflar mahkemede haklı bulunsalar bile arabuluculuk sürecine katılmadıkları takdirde yargılama giderlerinden sorumlu tutulacaktır. Bu düzenlemenin hak arama özgürlüğünü ihlal ettiği gerekçesiyle 2018 yılında Anayasa Mahkemesi’ne iptal davası açılmış, Mahkeme düzenlemenin Anayasa’ya aykırı olmadığına karar vermiştir. Ancak, 14 Mart 2024 tarihli kararında, Çorum Tüketici Mahkemesi’nden gelen itirazı değerlendirerek, arabuluculuk toplantısına katılmayan tarafın tüm yargılama giderlerinden sorumlu tutulması ve vekâlet ücretinden mahrum bırakılmasını hak arama özgürlüğü ve mülkiyet hakkı bağlamında ölçüsüz bularak iptal etmiştir. Mahkeme, katılımı teşvik edecek yaptırımların orantılı olması gerektiğini, haklılık durumu gözetilmeksizin taraflara aşırı mali külfet yüklenemeyeceğini belirtmiştir. Kanun koyucunun, adalete erişimi engellemeyecek şekilde daha dengeli düzenlemeler yapması gerektiği vurgulanmıştır.

Mandatory mediation as a prerequisite for litigation was introduced into the legal system with the enactment of Law No. 7036 on Labor Courts, which came into effect on January 1, 2018. According to this regulation, even if the parties are ultimately found justified in court, they will still be held responsible for litigation costs if they fail to participate in the mediation process. The regulation was challenged before the Constitutional Court on the grounds that it violated the right to seek justice. However, in its 2018 decision, the Court ruled that the regulation was not unconstitutional. In its decision dated March 14, 2024, the Court reviewed an objection from the Çorum Consumer Court and annulled the provision that imposed full costs and denied attorney’s fees to parties who failed to attend the mediation meeting, deeming it disproportionate in terms of the right to seek justice and the right to property.