The concept of al-Raḥmah in the Qur'ānic narratives with a special focus on Sūrah Maryam

Abstract

In what ways does the concept of al-raḥmah manifest in sūrah Maryam? Does the word only and merely connote mercy? This thesis project attempts to decipher the many facets of meanings of al-raḥmah in the first three narratives (Qur'ān, 19:2-50) found in the sūrah, thus attempting to answer these questions. However, endeavors to focus on these narratives depend upon the many repeated explicit and implicit signs the whole sūrah emits. Explicitly, the sūrah mentions the attribute of God 'al-Raḥmān' sixteen times within it while the word 'raḥmah' four times totaling twenty in its basic forms and derivatives. Implicitly, the sūrah also carries other words and expressions which connect to the meanings of al-raḥmah, such as 'ḥanān' (gentle and loving)), 'salām' (peace), 'wahaba' (to present a gift), and 'barran bi wālidayhi/wālidātī' (utmost dutiful towards parents). Lastly, it is in these very first three stories that the raḥmah of the Rabb, Allāh, to His selected ʿibād (servants) is implicitly revealed in the most unimaginable ways, i.e., as gifts of prophets as progenies at times and situations which the human mind generally deems impossible. This work stands apart from other research discussing similar topics in sūrah Maryam because of its more comprehensive approach that includes a comparative analysis with other verses in other sūrahs in the Qur'ān, a qualitative content analysis, and theme analysis. This study will also conclude that these narratives project this particular raḥmah as the prerogative right of God as al-Raḥmān. Furthermore, this attribute reflects Him as the single creator of humankind through the wombs: the single creator of the raḥmah of parent-children relationships, refuting the claim that He himself can have a son. All of this contributes to the production of detailed and transparent displays of components and modalities which play roles in shaping the comprehensive conception, albeit multifaceted, of the meanings of al-raḥmah found in these stories while debunking the notion that the word only and merely means mercy.

'Rahmet' kavramı Meryem Sûresi'nde hangi şekillerde tezahür etmektedir? Mezkûr kelime yalnızca merhamet anlamına mı gelir? Elinizdeki tez, bu sûrede yer alan ilk üç kıssada (Kur'ân, 19:2-50) 'rahmet' kelimesinin içerdiği anlamların farklı yönlerini tahlil etmeye ve böylece yukarıdaki sorulara cevap vermeye çalışmaktadır. Bu kıssalara odaklanmak, sûrenin tamamında sarih ya da zımnen birçok kez tekrarlanarak açıkça resmedilen veya hissedilen işaretlerin incelenmesini gerektirir. Sûrede Allah'ın 'er-Rahmân' sıfatı sarahaten on altı kez, 'rahmet' kelimesi ise dört defa geçmektedir. Bu sebeple sûrede 'rahmet' kelimesinden türemiş toplamda yirmi kelimenin varlığından söz edilebilir. Bununla birlikte sûre, zımnen, 'rahmet' kelimesinin anlamlarıyla bağlantılı başka kelime ve ifadeleri de barındırmaktadır. Nitekim 'hanân' (kalp yumuşaklığı, şefkat ve merhamet), 'es-selâm' (esenlik), 'vehebe' (bahşetme) ve 'berran bi vâlideyhi/vâlidetî' (ebeveynine itaat eden, iyi davranan) kelimeleri bu kabildendir. Son olarak, bu ilk üç anlatı ile, Allah'ın, seçmiş olduğu kullara ('ibâd) rahmetinin insan aklının gerçekleşmesini imkânsız gördüğü zaman ve durumlarda peygamber evlatlar bahşetmesi örneğinde olduğu gibi tahayyül sınırlarını aşacak yollarla ve gizli bir surette bildirilmektedir. Bu çalışma, Meryem Sûresi ile alakalı olarak yapılan benzer araştırmalardan, meseleyi daha kapsamlı bir yaklaşımla ele alması hasebiyle ayrılmaktadır. Yanı sıra bu çalışmanın, Kur'ân'ın diğer sûrelerindeki ayetlerle karşılaştırmalı bir analizi; nitel bir içerik analizi ile bir tema analizini içerdiği düşünülmektedir. Aynı zamanda bu çalışma bizi, mezkûr kıssalarda geçen 'rahmet'i, rahimleri vasıta kılarak insanları yaratması hasebiyle Allah'ın 'er-Rahmân' imtiyaz hakkına sahip olması, buna bağlı olarak ebeveyn-çocuk ilişkilerinde tezahür eden 'rahmet'in tek yaratıcısının Allah olduğu sonucuna götürür ki bu durum Allah'ın bizatihi çocuk sahibi olabileceği iddiasını ortadan kaldırıcı niteliktedir. Bütün bunlar, bir yandan rahmet kelimesinin basitçe merhamet manasına geldiği fikrini çürütürken, diğer yandan -her ne kadar çok yönlü de olsa- bu kıssalarda geçen 'rahmet' kavramının içerdiği anlamların kapsamlı bir şekilde anlaşılmasında rol oynayan unsur ve usullerin açık ve ayrıntılı bir şekilde gösterilmesine katkıda bulunacaktır.