Said Halim Paşa: Geleneğin muhafızı, değişimin faili

Abstract

On dokuzuncu yüzyılın ikinci yarısından yirminci yüzyılın ikinci çeyreğine kadar olan süreçte Müslümanların hayatında

köklü değişiklikler yaşandı. Bu değişim süreci Avrupai; devlet- lerin öncülük ettiği pek çok yıkımla sonuçlanmıştı. Yıkımdan en

fazla etkilenen insanlar içinde Müslümanların özel bir yer işgal ettiğini rahatlıkla söyleyebiliriz. Nitekim dünyanın gidişatında etkin bir odak olarak rol oynamış bir medeniyetin çocukları çok

yönlü bir meydan okumayla karşı karşıyaydılar. Meydan okuma- nın en somut hali ise yaşanan işgallerdi.

Kuşkusuz işgal süreci sadece bir toprak kaybı olarak görüle- mez. Nitekim göçlerin eşlik ettiği sorunlar başta olmak üzere

yaşanan her türden istikrarsızlık İnsanî, İdarî ve iktisad sorun- lara yol açmaktaydı. Ve nüfusunun büyük bölümü işgale maruz

kalan Osmanlı Müslümanları bu sorunun en yakın ve doğrudan muhatabıydı...