İbn Haldun Üniversitesi Kurumsal Akademik Arşivi
DSpace@İHÜ, İbn Haldun Üniversitesi tarafından doğrudan ve dolaylı olarak yayınlanan; kitap, makale, tez, bildiri, rapor, araştırma verisi gibi tüm akademik kaynakları uluslararası standartlarda dijital ortamda depolar, Üniversitenin akademik performansını izlemeye aracılık eder, kaynakları uzun süreli saklar ve yayınların etkisini artırmak için telif haklarına uygun olarak Açık Erişime sunar.
Güncel Gönderiler
Sustainable aviation fuel production and aviation sector
(İbn Haldun Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, 2023) Ibrahim, Ibrahim Temam; Kuşakcı, Ali Osman
Sustainable aviation fuels (SAF) present a feasible solution to decarbonize modern aviation. In contrast to traditional jet fuels, SAFs are produced in a variety of ways, thereby making the choice of one of these processes a complicated Multi-Criteria Decision challenge that involves conflicting priorities. This study evaluates SAF production processes using a multicriteria methodology, PROMETHEE-2. Due to the initial phase of SAF technology advancement and the lack of data on these, several stakeholders in the aviation sector were enlisted to assist in the collection of data and preferences. The suggested framework's strength lies in its adaptability to suit the subjective opinions of diverse stakeholders, selection of ranking system, and robustness of outcomes. This research utilizes a set of stakeholders in a participative manner to rank 11 (A1 to A11) SAF production paths based on 24 parameters categorized into social, environmental, economic, and technological evaluation criteria. Industry professionals were given a form to rate SAF production methods according to a performance criterion. Data is validated using fuzzy TOPSIS and fuzzy VIKOR and PROMETHEE to reduce professionals' judgmental personal prejudice. The study shows that the optimal feedstock for SAF production is the direct transition process of CO2 to SAF (A11) in the gasification or Fischer-T synthesis group.
Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) tanılı çocukların ebeveynlerine yönelik kabul ve kararlılık terapisi temelli bir müdahalenin geliştirilmesi ve etkinliğinin incelenmesi
(İbn Haldun Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, 2023) Uluçay, Ahsen; Karatepe, Hasan Turan
Bu araştırmanın amacı Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) tanılı çocukların ebeveynlerindeki psikolojik esnekliği arttırmaya yönelik Kabul ve Kararlılık Terapisi (ACT) temelli bir müdahalenin geliştirilerek etkinliğinin incelenmesi ve kontrol grubu ile karşılaştırılmasıdır. Bu çalışma randomize kontrol gruplu yarı deneysel bir desende tasarlanmıştır. Ön test, son test ve bir aylık takip ölçümleri yapılmıştır. Veri toplama araçları olarak Demografik Bilgi Formu, Anne Baba Stres Ölçeği, Ebeveyn Psikolojik Esneklik Ölçeği, Öz Şefkat Ölçeği, Depresyon Anksiyete Stres Ölçeği ve Yaşam Doyum Ölçeği kullanılmıştır. Verilerin analizi SPSS 22.0 paket programı kullanılarak yapılmıştır. Çalışmaya dahil etme ve dışlama kriterleri dikkate alınarak basit rastgele örnekleme yoluyla ACT (deney grubu) ve kontrol grubu homojen olarak belirlenmiştir. Çalışma, 16'sı deney grubunda bulunan toplam 34 ebeveynle tamamlanmıştır. ACT grubunda yer alan ebeveynlere iki gün 90 dakikalık altı oturumdan oluşan müdahale programı uygulanmıştır. Kontrol grubu deney grubuyla eş zamanlı olarak takip ölçümleri tamamladıktan sonra bir günlük ACT atölyesine katılmışlardır. Araştırma bulguları deney grubunda son test ve takip ölçümleri lehine anlamlı farklılıklar göstermiştir. Deney grubu ve kontrol grubu karşılaştırıldığında, deney grubunda uygulanan müdahalenin anne-babaların stresini azalttığını, psikolojik esnekliği arttırdığını, öz-anlayışlarını geliştirdiğini, anksiyete ve stres semptomlarını azalttığını ve yaşam doyumlarını arttırdığını göstermektedir. Ancak depresyon semptomlarında bir farklılık oluşturmadığı görülmüştür. Araştırmanın sonuçları literatürdeki diğer çalışmalar ile karşılaştırılarak tartışılmış ve gelecekte yapılacak araştırmalar için öneriler sunulmuştur. Bu çalışmanın hem DEHB tanılı çocukların ebeveynlerinin yaşamış olduğu zorluklarda yardımcı olacağı hem de ACT müdahale çalışmaları literatürüne katkıda bulunacağı düşünülmektedir.
From academics to Aidemics: Unpacking the human–AI symbiosis in higher education
(Elsevier, 2025) Bulut, Mehmet Akın; Yurdunkulu, Adem; Göçen, Ahmet; Eğitim Bilimleri Fakültesi, Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Bölümü
The integration of artificial intelligence (AI) into higher education is reshaping both academic roles and organizational practices. This transformation is not merely technical; it also introduces psychological and ethical tensions as academics negotiate new forms of work. This qualitative study advances the concept of Aidemics—academics who efficiently, ethically, and critically employ AI to enhance their professional practice—and examines how AI reconfigures intellectual tasks while challenging traditional academic identities. Drawing on semi-structured interviews with twenty academics (informed by five pilot interviews), we show that Aidemics engage in a symbiotic, human-in-the-loop relationship with AI: they exploit efficiencies for routine tasks, yet safeguard creative and critical work, actively auditing AI outputs and setting clear boundaries of use. Participants also surface structural concerns—framed as AI colonialism—about the potential of AI to entrench power asymmetries and epistemic inequities in global knowledge production. Key challenges include hallucinations, erosion of human agency, and unequal access to AI tools. We argue for policies and professional-development strategies that preserve human agency and ethical judgment while enabling responsible, explainable, and context-sensitive AI use. The findings specify the competencies of Aidemics and outline supports for balanced human–AI collaboration at individual and institutional levels
Modeling drivers of fintech adoption in Sub‑Saharan Africa
(Springer Nature, 2025) Saidy, Salim; Hassan, Arab Dahir; Yönetim Bilimleri Fakültesi, İktisat Bölümü
This study explores the socio-demographic, financial, and technological determinants of FinTech adoption across 36 Sub-Saharan African countries utilizing microlevel data from the 2021 World Bank Global Findex survey. We employ a hybrid methodological framework integrating traditional econometric models (Logit and Probit) with supervised machine learning algorithms (Random Forest, Gradient Boosting, and XGBoost) to enhance predictive accuracy. Our findings show that formal account ownership and access to technology, particularly mobile phone ownership and internet connectivity, are the strongest drivers of FinTech adoption. Digital transactions are closely linked to formal financial infrastructure, while mobile money extends financial access to unbanked and rural populations. Income, education, employment, and regional disparities significantly influence adoption patterns. These results highlight the complementary role of formal banking and digital finance. The study recommends targeted policies focusing on rural digital infrastructure, integrated digital-banking strategies, and digital literacy programs. This research provides an empirical foundation for evidence-based policymaking to accelerate financial inclusion through FinTech in Sub-Saharan Africa.
[Book Review]: "Rivayet Tefsiri Geleneğinin Dönüşümü"
(Akademik Perspektif Derneği, 2025) Ur Rehman, Faizan
Bu yazı, Saliha Türcan’ın Rivayet Tefsiri Geleneğinin Dönüşümü adlı eserini yapısal, içeriksel ve yöntemsel açılardan eleştirel bir bakışla değerlendirmektedir. Çalışma, İbn Kesîr’in tefsir anlayışını önceki dönem müfessirleriyle karşılaştırarak rivayet tefsiri geleneğindeki dönüşümü ortaya koymayı amaçlamakta ve bu yönüyle literatüre önemli bir katkı sunmaktadır. Ancak eserde, kitabın merkezî meselesi olan dönüşüm tartışmasının sınırlı bir bölüme sıkıştırılması, tekrar eden bilgilerle metnin hacminin gereğinden fazla genişletilmesi, karşılaştırmalı yöntemin İbn Kesîr sonrası dönem için dar tutulması gibi yapısal ve yöntemsel sorunlar dikkat çekmektedir. Ayrıca dilin zaman zaman ağırlaşması, cümlelerin uzaması ve tezden kitaba dönüşüm sürecine dair açıklamaların eksikliği de okuyucunun anlamlandırma sürecini zorlaştırmaktadır. Tüm bu eleştirilere rağmen eser, rivayet tefsiri geleneğini bütüncül bir bakışla ele alması ve İbn Kesîr’in bu gelenek içerisindeki yerini netleştirmesi bakımından değerli bir kaynak olarak öne çıkmaktadır.
