Koltaş, Nurullah2022-03-102022-03-102021Koltaş, N. (2021). Doğu irfânının Amerika’daki izdüşümleri: New England transandalistleri ve tasavvufî şiir. R. Şentürk, A. Süruri, R. T. Kalyoncu, M. Sürün ve E. Morgül (Ed.). İslâm’da Medeniyet Bilimleri Tarihi (1. Cilt) içinde (209 - 225. ss.). İstanbul: İbn Haldun Üniversitesi Yayınları.97862572492329786257249225https://hdl.handle.net/20.500.12154/1726İslam’ın Batıdaki serüveni, ilmî ve kültürel açılardan dikkat çekici bir seyir izlemiştir. Bu bağlamda, İslam’ın bâtınî yönünü temsil eden tasavvufî irfân ve ortaya koymuş olduğu muazzam edebî ürünler, Avrupalı ve Amerikalı edebiyat çevrelerinde hatırı sayılır bir etki alanı oluşturmuştur. Sanayi Devrimi’yle birlikte Batı dünyasını sarmalayan maddî ve manevî bunalımdan bir çıkış yolu olarak tasavvur edilen Doğu irfânı, kimi çevreler-de ihtiyaç duyulan manevî aydınlanmayı gerçekleştirecek imkânlara sahip-tir. Diğer pek çok tercümeye ilaveten Purgstall’ın Hâfız’dan ve Rückert’in Mevlânâ’dan yapmış oldukları tercümeler, Goethe’nin Doğu-Batı Divanı’na il-ham olur (Schimmel, 1993) ve Batı’da tasavvufî düşünceye ilişkin bir farkın-dalık oluşmasında önemli bir rol üstlenirler. Söz konusu tercümeler, başlan-gıçta edebî bir zevkten yoksun olup literal bir tarzda yapılmış olsalar da kısa sürede Batılı okuyucu nezdinde karşılık bulmuş ve yalnızca Avrupa’da değil Amerika’daki akademik çevreler ve edebiyatçılar arasında da Hâfız, Mevlâna, Hallâc gibi sûfî şahsiyetlere yönelik bir ilgiyi harekete geçirmişlerdir. Bununla birlikte, bahsi geçen ilginin “egzotik Doğu” algısından kaynaklandığı ve aslî anlamda tasavvufî bir yönelim taşımadığı yönünde iddialar da yok değildir. Bununla bağlantılı olarak, Amerika’da ortaya çıkan yeni dinî hareketlerin aslî anlamda bir tasavvuftan ziyade Amerika’ya özgü unsurlarla birleşik yeni bir mistik hayat tarzı arayışında olduklarını düşünenler de bulunmaktadır. 1850’lerde akademik değişim programları aracılığıyla karşılaştırmalı İncil çalışmaları için Harvard İlahiyat Fakültesi’nden Almanya’ya gelen bir grup öğrenci, Hâfız ve Mevlânâ’dan yapılan bu tercümeleri kendi ülkelerine taşıyarak New England civarında Transandantalizm Akımı'nı tesis etmişlerdir. Böylece Transandantalizm bünyesinde işlemiş oldukları tasavvufî bazı kavram ve düşüncelerin başta Ralph Waldo Emerson, Henry David Thoreau, Walt Whitman gibi şair ve yazarların eserlerinde bir karşılık bulmasının zeminini oluşturmuşlardır. Bu çalışmada odaklanılacak husus, tasavvufun Avrupa ve Amerika’da-ki seyri bağlamında New England Transandantalistleri ve onlardan etki-lenen bazı yazar ve şairlerin ürünlerinde tasavvufî unsurların ne derecede yansıma bulduğudur.The advent of Islam in the West pursued a remarkable course in terms of culture and scholarship. It is in this context that the s?f? wisdom, which constitutes the esoteric aspect of Islam and its literary products, form a remarkable sphere of influence among the literary circles both in Europe and the USA. Along with the Industrial Revolution, the Eastern Wisdom was envisaged as a solution for the physical and spiritual crisis encircling the Western world, and it was believed to possess the potentialities that would bring about the spiritual enlightenment for those who were in need of it. Goethe’s West-Östlicher Divan as well as Purgstall’s translations from H?fiz and those of Rückert from R?m? played an essential role in creating a certain aware-ness concerning the s?f? thought in the West. Although these translations were literal and bereft of literary taste, they soon became accessible for their target readers and stimulated an apparent interest concerning some s?f? lu-minaries including H?fiz, R?m?, and Hallaj among the literary and academical circles in the USA. However, it is claimed that the mentioned interest was due to the “exotic East” and it had no s?f? orientation in the proper sense of the word. In line with this claim, some people also think that the new religious movements in the USA sought a new mystical way of life combined with some elements peculiar to America. A group of students from Harvard University came to Germany by means of academic exchange programs in 1850s for comparative Biblical studies, and they brought these translations to their country. As a result, they established the grounds for some s?f? concepts and thought to find an expression within the works of some poets and writers such as Ralph Wal-do Emerson, Henry David Thoreau, and Walt Whitman whom belonged to the Transcendentalist Movement of New England. In this chapter, I will try to expound to what extent the aforemen-tioned s?f? elements were reflected within the literary works of the New England Transcendentalists as well as the poets and the writers under their influence in the context of Sufism both in Europe and America.trinfo:eu-repo/semantics/openAccessTasavvufTransandantalistlerRalph Waldo EmersonTasavvufî ŞiirYeni Dinî HareketlerSufismTranscendentalistsS?f? PoetryNew Religious MovementsConference Object209225