Akışkan bir İslam hukukuna doğru: Modernite ve makasıd söyleminin dönüşümü

Abstract

Bu makale, müslüman düşünürlerin çağdaş makâsıd söyleminde yaptıkları tecdidi/yenilenmeyi tartışmaktadır. Aralarındaki ihtilaflara rağmen iki ana gelişme gözlemleyebiliriz; birincisi İslam hukukunu rasyonelleştirme ve taabbüdî yönünü dışlama veya kaldırma ve ikincisi maksatların yeniden tayini ile sayılarının ve yorumlarının genişletilmesi temayülüdür. Bu satırların yazarı -makâsıdın yeni yorumlarının muhtelif modellerini sunarak- modernitenin yeni makâsıd söylemini sadece kavramlarını benimseterek değil, aynı zamanda akışkan tabiatını da kazandırmak suretiyle nasıl etkilediğini göstermektedir. Bu husustaki en mühim dönüşüm, makâsıdın esnek ve yapılandırılabilir bir araca dönüşmesidir. Esasen bu araç, modern değerlere hem yaklaşmak ve hem de onlardan uzaklaşmak için kullanılabilir. Bahsedilen akışkanlık ile makâsıd, çoğu kez -ister bilinçli ister bilinçsiz olsunhukukçuların ideolojik, sosyolojik ve psikolojik önyargılarının bir yansıması haline gelmiştir. Bu durum da İslam hukukunun sistematik yapısını ve gerekli toplumsal kontrolü sağlama yeteneğini tehdit etmektedir.